برهنه شدن
الف:
برهنه شدن در مجموعه معانی ونشانه های مختلف، به یک معنا کنشی است بر ضد تمدن. فرایندهای تمدنی ، بدن زنان را پوشیده کرده است. نکته جالب اینجاست که دختر مبارز مصری برای مبارزه با اسلام گرایان و در دفاع از مدرنیسم، به خود تمدن مدرن حمله کرده است. «علیا ماجده» تنش را برهنه کرده تا جانب ارزشهای متمدنانه را در برابر اسلامگرایان بگیرد اما نمیدانسته که تمدن و مدرنیته، او و «زن» را پوشانده است. خود اسلام هم در معنای بنیادگرایانهاش (اسلام سیاسی مدرن)، تا این حد محجبه شده است وگرنه اسلام بدوی کاملا بیپروا، برهنهتر و به تعبیر امروزی سکسی بود. در هنر هم توجه به برهنگی در واقع دفاعی است از «طبیعت» دربرابر هجوم عقلانیت مدرن .
نکته دوم اینکه بین مساله تن زن و نمایش تن زن تفاوت است. ما عکس برهنه ای از فمنیست های رادیکال ندیدهایم. آنها حتی توصیه به برهنگی نکردهاند. آنها به فهمیدن مناسبات حاکم بر تن زن توصیه کردهاند. پس خیلی پای فمنیسم را به این معنا نمیتوان به میان کشید. مساله اینجاست که برهنه شدن، مرز تبعیضهای جنسیتی را شاید شفافتر وجذابتر کند. برای ازبین بردن مرزها از جای دیگری باید آغازکرد. مثلا پیدا کردن ردپای صنعتِ درخدمت نظام پولِ پرنوگرافی در بدن و ژست این دختر، که میتواند مسالهای فمنیستی باشد. یا رکورد زدن این وبلاگ؛ ثانیه ای سه بازدید که حکایتی است از حشری بودن جهان اسلام.
منظور این نیست که علیا کنشی پرنوگراف انجام داده است؛ مساله، مخاطبین اینکارند که آنرا در این دسته میخوانند. سخت است بیرون کشیدن تن علیا از این داوری و قضاوت جهانی. اگردقت کرده باشیم دربدو ورود به وبلاگش از شما میپرسند، محتوای این وبلاگ برای بزرگسالان است، میخواهی وارد شوی؟ این دقیقا اتفاقی است که در صنعت پرنوگرافی رخ میدهد. خواندن تن برهنه زن در اختیار این صنعت است. برای خارج کردن تن زن از دست این صنعت باید کاری کرد.
نکته سوم اینکه نمیتوان از این کار به مثابه کنشی پلتیک دفاع نکرد. مطمئنا برای آینده مصر خوب است. حتی پرنوگرافی هم برای جهان اسلام مفید است. حوزه عمومی جامعه مسلمانان به جد نیازمند بیپروایی و شکستن تعصبات فرهنگی سنتی و مدرن است؛ هم متشرعیناش و هم سکولارهایش.
ب:
در سکانسهای ابتدایی فیلم سالو از پازولینی، جمعیتی را برهنه به صف کردهاند. صاحبان آن ناکجاآباد و شکنجه گران، کاملاً ملبّس و پوشیده، به آنها مینگرند.
برهنه کردن زندانیان، فرودستان و خیرهشدن به آنها توسط کسانی صورت میگیرد که هرچه بیشتر پوشیده و پنهان میشوند؛ مأموران پلیس و صاحبان کمپانیها.
سیاست مدرنیته در قبال برهنگی جالب است. ازیکسو ارزشهای اخلاقی، محدودیتها و پوشیدگی ها را گسترش میدهد و از سوی دیگر با تکنیکهای پیچیده برخی را برهنه میکند و نمایش میدهد؛غالباً جهت فروش بیشتر. این یک منطق فراگیراست. «سربازان امریکایی که در مقابل انبوههای از بدنهای برهنۀ زندانیان شکنجهشدهٔ زندان ابوقریب ایستاده بودند نیز خود ملبس بودند»